Zamek – Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu
63-322 Gołuchów, ul. Działyńskich 2
Tel. 62 76 15 094
e-mail:
Strona www: https://mnp.art.pl/oddzialy/muzeum-zamek-w-goluchowie/
Park-Arboretum, Lasy Państwowe, Ośrodek Kultury Leśnej w Gołuchowie
63-322 Gołuchów, ul. Działyńskich 2
tel. 62 76 15 045
Strona www: https://www.okl.lasy.gov.pl/
Park krajobrazowy w stylu angielskim wokół zamku w Gołuchowie, powstał w drugiej połowie XIX wieku. Jego twórcami są hrabina Izabella Działyńska z książąt Czartoryskich, hrabia Jan Działyński oraz zatrudniony przez nich ogrodnik Adam Kubaszewski, który robił notatki z prowadzonych prac, opisywał zamówione rośliny, które sprowadzano z różnych stron świata. Gołuchowski park jest przykładem ogrodów naturalistycznych, wzbogaconych kolekcjami dendrologicznymi. Teren parku-arboretum obejmuje blisko 3 kilometrowy odcinek Doliny Rzeki Ciemnej, będącej dopływem Prosny, a jego obszar wynosi 158,05 ha. Centralną część parku zdobią dwa stawy widokowe o łącznej powierzchni 5 ha.
Obecnie park jest pod opieką Lasów Państwowych, które urządziły tu liczne ścieżki dydaktyczne, Muzeum Leśnictwa, a dodatkową atrakcją jest Pokazowa Zagroda dla żubrów oraz koników polskich, danieli i dzików.
Zamek
Historia zamku w Gołuchowie rozpoczęła się w II poł XVI w., kiedy budowę rozpoczął Rafał Leszczyński, a kontynuował ją jego syn Wacław Leszczyński, kanclerz wielki koronny, który przekształcił dwór obronny ojca w rezydencję magnacką.
W roku 1853 dobra gołuchowskie zakupił dla swego jedynego syna Jana, Tytus Działyński– właściciel zamku w Kórniku. W 1857 roku Jan Działyński poślubił Izabellę, córkę księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, przywódcy stronnictwa emigracyjnego Hotel Lambert. Młodzi małżonkowie zamieszkali w zamku, który został stylistycznie upodobniony do zamków nad Loarą – stąd przypomina zamek renesansowy, wykorzystano też w czasie renowacji wiele elementów z dawnej budowli Wacława Leszczyńskiego.
Izabella z Czartoryskich Działyńska chciała w odbudowanym zamku utworzyć muzeum. Izabella zmarła w roku 1899 we Francji, ale w 1893 r. utworzyła Ordynację Książąt Czartoryskich w Gołuchowie. W jej statucie gwarantowała ogólną dostępność swoich zbiorów oraz ich niepodzielność. To prywatne muzeum funkcjonowało do września 1939 roku. W czasie II wojny światowej część zbiorów zagarnęli hitlerowcy, część zbiorów wywieziono do Rosji, wiele eksponatów zniszczono, inne zaginęły. Ocalała część kolekcji powróciła do Polski w 1956 roku z byłego Związku Radzieckiego.
Zamek w roku 1951 został przejęty przez Muzeum Narodowe w Poznaniu, którego zasługą są dwukrotnie przeprowadzane kompleksowe prace konserwatorskie, mające na celu usunięcie zniszczeń powstałych w latach 1939- 1951. Nowy gospodarz doposażył sale zamkowe w obiekty pochodzące z jego zbiorów m.in. gobeliny, renesansowe malarstwo europejskie, rzadkie okazy mebli, kolekcję rzemiosła artystycznego.
Park
Wykonana w 2004 roku inwentaryzacja wykazała w parku-arboretum około 80 tysięcy drzew, z czego 262 okazy to pomniki przyrody. W parku rośnie około 600 gatunków i odmian drzew i krzewów. Niektóre okazy należą do najstarszych i najpiękniejszych w Polsce. Są to między innymi: dęby szypułkowe, lipy drobnolistne, graby pospolite, daglezje zielone, sosny rumelijskie, dąb błotny, cypryśnik błotny, cyprysik nutkajski, strączyn żółty i inne. Z uwagi na obecność wielu starych okazów gołuchowski park nazywany jest „żywym muzeum drzew”. W gołuchowskim parku-arboretum wyselekcjonowano kilka odmian miejscowych np. Larix decidua ‘Gołuchów’, Quercus robur ‘Fastigiata Gołuchów’ oraz Picea glauca ‘Gołuchów’. Zgromadzone w kolekcji dendrologicznej okazy występują w różnych formach. Są to pojedyncze drzewa, grupy drzew, drzewostany, kępy młodych drzew i krzewów, klomby, żywopłoty oraz aleje drzew. Znajduje się tu pięć zabytkowych alei: lipowo-grabowa, lipowa, świerkowa, daglezjowa oraz dębowo-grabowa. Duża powierzchnia parku, różnorodność siedlisk i obecność wielu sędziwych drzew sprawiają, że ogród dendrologiczny stanowi miejsce występowania wielu gatunków zwierząt, w tym objętych ochroną prawną.
Więcej na stronie – Tutaj
oprac. Renata Krochmal, PTR
