Artykuł opracowany przez Szkółkę Róż Rosarium na podstawie Zaleceń Ochrony Roślin Ozdobnych opracowanych przez zespół autorów z Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach.
Podstawą skutecznej ochrony jest profilaktyka. Staramy się więc usuwać i niszczyć porażone liście i pędy, dbamy o to, by resztki roślin nie pozostawały pod krzewami, ograniczamy zwilżanie krzewów w trakcie podlewania. Przy licznej inwazji szkodników czy nasileniu objawów choroby wykonanie oprysku jest jednak jedynym ratunkiem dla krzewów.
Zabiegi wykonujemy przy bezwietrznej pogodzie, wcześnie rano lub wieczorem – przed wylotem pszczół lub po nim. W trakcie oprysku należy stosować środki ostrożności podane na opakowaniu preparatu.
Opryski przeciwko chorobom grzybowym wykonujemy do ok. 15 sierpnia. Opryskiwanie w późniejszym terminie ograniczy zachorowania w następnym sezonie wegetacyjnym, nie usunie jednak objawów chorobowych. Środki ochrony stosuje się przemiennie, aby uniknąć uodpornienia się patogenów.
Do każdego oprysku dodajemy środek przyczepny, np. SUPERAM 10AL w stężeniu 0,05% (5ml/10lwody), ale może to być także płyn do mycia naczyń, szare mydło itp., w takiej samej dawce.
Oprócz wybranych środków wymienionych w tabeli można stosować wszystkie inne zalecane dla tej grupy roślin, zarejestrowane i dopuszczone do handlu.
| Cel opryskiwania | Środki | Termin |
| profilaktycznie przeciw chorobom grzybowym | MIEDZIAN 50 WP w stężeniu 0,3% (30 g/10 l wody) | luty–marzec, przed rozwojem pąków liściowych |
| przeciwko owadom w stadium gąsienic, motyli i w stadium dorosłym (mszyca, skoczek różany, kwieciak malinowiec) | MOSPILAN 20 SP w stężeniu 0,05% (5 g/10 l wody), można stosować, gdy temperatura powietrza jest wyższa od +18°C | profilaktycznie – początek maja (mszyce, skoczek różany) lub początek czerwca (kwieciak malinowiec), w wypadku pojawienia się szkodników – niezwłocznie |
| przeciwko przędziorkom | ORTUS 05 SC w stężeniu 0,1% (10 ml/10 l wody)VERTIGO 018 EC w stężeniu 0,05% (5 ml/10 l wody)MAGUS 200 SC w stężeniu 0,06% (6 ml/10 l wody) | II połowa czerwca |
| przeciwko larwom błonkówek (śluzownica różana, nimułka różana, zwiot różany, bruzdownica pędówka) | KARATE GOLD środek w formie mikroemulsji gotowej do użycia przy pomocy ręcznego opryskiwacza, zalecana dawka: 1 l cieczy użytkowej na 10 m²KARATE SPRAY jak wyżej, gotowy do użycia AXIENDO GOLD środek w formie mikroemulsji gotowej do użycia przy pomocy ręcznego opryskiwacza, zalecana dawka: 1 l cieczy użytkowej na 10 m² | odstęp między zabiegami: 14 dni, dobrze działa w temperaturze do +18˚C |
| przeciwko mączniakowi rzekomemu | ALIETTE 80 WG w stężeniu 0,2% (20 g/10 l wody) DITHANE NEOTEC 75WG w stężeniu 0,35% (35g/10 l wody)PROPLANT 722 SL w stężeniu 0,15- 0,3 % (15-30 ml/10 l wody) | na początku maja i ok. 20 czerwca lub po zdiagnozowaniu pierwszych objawów |
| przeciwko czarnej plamistości i mączniakowi prawdziwemu | TOPSIN M 500 SC w stężeniu 0,1–0,15% (10-15 ml/10 l wody), działa na mączniaka prawdziwego i czarną plamistość YAMATO 303 SE w stężeniu 0,2% (20 ml/10 l wody), działa na mączniaka prawdziwego DITHANE NEOTEC 75WG w stężeniu 0,35% (35 g/10 l wody)NIMROD 250EC w stężeniu 0,1 – 0,2% (10-20 ml/10 l wody) DISCUS 500WG w stężeniu 0,03% (3 g/10 l wody) | od 15 maja do połowy lipca co 7–10 dni zalecane tylko 2 zabiegi w sezonie wegetacyjnym |
| przeciwko szarej pleśni | ROVRAL FLO 255 SC w stężeniu 0,2% (20 ml/10 l wody) KAPTAN ZAWIESINOWY 50WP w stężeniu 0,2% (20 ml/10 l wody) | po pojawieniu się objawów |
| przeciwko rdzy róż | DISCUS 500 WG w stężeniu 0,03% (3 ml/10 l wody) DOMARK 100 EC w stężeniu 0,05% ( 5 ml/10 l wody) | po pojawieniu się objawów |
Środki biologiczne
Bezpieczniejszą i ekologiczną alternatywą dla chemicznych preparatów są biologiczne środki ochrony roślin. Ich oferta jest coraz bogatsza, a zainteresowanie naturalnymi metodami ochrony rośnie z roku na rok.
Działanie biologicznych środków ograniczające występowanie chorób i szkodników, często połączone jest ze wspomaganiem rozwoju roślin i poprawą ich kondycji.
Biopreparaty stosuje się też jako dodatek przy zabiegach chemicznych, co pozwala na zmniejszenie dawek środka tradycyjnego.
Proponowane preparaty stosujemy w naszej szkółce i uważamy za skuteczne.
- AFIK – stymulator i preparat wspomagający ochronę przed mszycami i przędziorkami; podczas oprysku wymagane jest dokładne pokrycie liści, również od spodu, zalecane stężenie 0,3% (30 ml/ 10 l wody).
- BIOCZOS BR – preparat działający kontaktowo, chroniący przed grzybami i bakteriami, stosować wg zaleceń na opakowaniu.
- HUWA-SAN TR 50 – preparat stymulujący wzrost roślin i wspomagający ochronę, o działaniu odkażającym, całkowicie biodegradowalny, zalecane stężenie 0,05–2% (5–200 ml/10 l wody).
- DEDAL 90 EC i OLEJAN 85 EC – preparaty olejowe do oprysków przeciwko mączniakowi prawdziwemu i czarnej plamistości, zalecane stężenie 1% (100 ml/10 l wody)
- BETA-CHIKOL – stymulator odporności róż, wspomaga ochronę przed chorobami grzybowymi, zalecane stężenie 0,5% – 2,5% (50 g – 250 g/10 l wody)
- BIOSEPT- ACTIVE – stymulator wzrostu, ogranicza rozwój patogenów glebowych, mączniaka prawdziwego i rzekomego, rdzy oraz czarnej plamistości, zalecane stężenie 0,05% – 0,1% (5g – 10 g/10 l wody).
- EMULPAR 940 EC – olej roślinny, środek o działaniu kontaktowym, blokuje układ oddechowy szkodników, zalecane stężenie 0,9% – 1,2% (90g – 120 g/10 l wody).
Ważne choroby róż:
Czarna plamistość liści róży Diplocarpon rosae Wolf’
Walka z tą groźną chorobą róż to:
- Opryskiwanie profilaktyczne róż w stanie bezlistnym MIEDZIAN 50 WP, w stężeniu 0,3% (30 mg/10 l wody)
termin: luty/marzec, przed rozwojem pąków liściowych; - Uprawa odpornych na tego grzyba odmian;
- Usuwanie porażonych liści i pędów;
- Stosowanie nawozów wieloskładnikowych, o odpowiednim dla róż składzie (np. Osmocote 6 miesięczny dla róż;
- Podlewanie róż od dołu;
- Odchwaszczać, usuwać chwasty wokół róż. Wysokie chwasty utrudniają przesychanie liści róż;
- W przypadku pojawienia się tej choroby stosować środki grzybobójcze, najpierw środki naturalne ? np. napar ze skrzypu polnego, wyciągi z glonów, a w ostateczności (!!!) preparaty chemiczne*:
| BAYMAT ULTRA 0,015 AE | gotowy preparat w aerozolu, pryskać z odległości 30 – 40 cm |
| Baymat AE | (Wg instrukcji) |
| Biosept 33 SL | 0,1% |
| Bravo 500 SC | 0,15 – 0,25% |
| Discus 500 WG | 0,2% |
Po wystąpieniu pierwszych objawów – zarażenie następuje zazwyczaj w maju, czerwcu, opryskiwać krzewy kilkakrotnie, co 7 – 10 dni, stosując fungicydy przemiennie. Do każdego (!!) opryskiwania dodawać środki przyczepne (zwiększające zwilżalność i przyczepność) – np. Superam 10 AL. lub inne detergenty (płyn do mycia naczyń) w dawce 0,05%. Opryskiwanie róż przeciwko czarnej plamistości w sierpniu – wrześniu jest nieskuteczne. Nie likwiduje objawów (czarnych plam, żółknięcia liści, nie zahamuje także opadania liści)
Mączniak prawdziwy Sphareotheca pan nosa (Wallr.ex Fr.) Lev.var.rosae Wor.
W zależności od pogody pierwsze objawy pojawiają się już w połowie maja, najpierw na najmłodszych liściach, w postaci białego nalotu. Biały nalot szybko pojawia się na starych liściach i na pędach. Widać czerwone przebarwienia na górnej stronie liści. Porażone liście są zdeformowane. Początkowo są to białe plamki, później biała barwa zmienia się na szarą. Silnie porażone liście spadają. Porażane są także pędy, kolce, kwiaty. Zarażeniu mączniakiem prawdziwym sprzyja ciepła, wilgotna pogoda. Już po dwóch godzinach od zarażenia zarodnikami konidialnymi rozpoczyna się kiełkowanie zarodników na powierzchni liścia, a już po 48 godzinach wytwarzane są nowe zarodniki, które zarażają następne liście, kwiaty, pędy. Wzrost róż jest wtedy hamowany. Trzeba też wspomnieć, że wytworzyły się liczne rasy tego grzyba. Niektóre odporne odmiany mogą okazać się wrażliwymi.
Ochrona róż przed mączniakiem prawdziwym:
- Opryskiwanie profilaktyczne róż w stanie bezlistnym MIEDZIAN 50 WP, w stężeniu 0,3% (30 mg/10 l wody)
- termin: luty/marzec, przed rozwojem pąków liściowych
- Konieczności wprowadzania odpornych gatunków i odmian róż;
- W listopadzie wygrabiać liście, na „starych” liściach zimują zarodnie tego grzyba;
- Wycinać porażone pędy i usuwać porażone liście;
- Stosować nawozy wieloskładnikowe, unikać przenawożenia azotem;
- W ostateczności stosować środki grzybobójcze – najpierw naturalne np. odwar ze skrzypu, a gdy te nie pomogą – preparaty chemiczne*:
| Amistar 250 SC | 0,05 – 0,15% |
| Baymat AE | (Wg instrukcji) |
| Biochikol 020 PC | 0,5% – 2,0% |
| Biochikol – K AL | (Wg instrukcji) |
| Biosept 33 SL | 0,1% |
| Bravo 500 SC | 0,15 – 0,25% |
| Discus 500 WG | 0,2% |
| Domark 100EC | 0,05% |
| Eminent Star 312 SE | 0,05% |
| Grevit 200 SL | 0,15% – 0,2% |
| Gwarant 500 SC | 0,2% |
| Nimrod 250 EC | 0,2% |
| Pokon Biochitan 020 PC | 0,5% – 2,0% |
| Pokon Biochitan – K AL | (Wg instrukcji) |
| Score 250 EC | 0,05% |
| Tiotar 80 WP | 0,5% |
| Tiotar 800 SC | 0,4% |
W dwóch okresach występowania tej choroby – druga połowa czerwca i we wrześniu – przy jej bardzo dużym nasileniu, stosować opryskiwanie polecanymi fungicydami (zawsze z dodatkiem środka przyczepnego np. płynu do mycia naczyń). Zabieg należy powtarzać co 7 – 10 dni, stosując fungicydy przemiennie. Silnie porażone pędy wycinać, usuwać także porażone liście. Należy pamiętać, iż pierwszy oprysk jest najważniejszy, a pryskanie róż przeciwko czarnej plamistości w sierpniu, wrześniu jest nieskuteczne!
Mączniak rzekomy Peronospora sparsa (Berk)
Objawy: pierwsze symptomy choroby to jasnożółte, nieregularne, wydłużone plamy na górnych liściach – między nerwami. Po kilku dniach plamy te czerwienieją. Na dolnej stronie liści w miejscu czerwonych plam pojawia się delikatna, biała grzybnia (puch). Porażone liście szybko opadają. Grzyb ten atakuje także inne części roślin – pędy, kwiaty.
Ochrona:
- Opryskiwanie profilaktyczne róż w stanie bezlistnym MIEDZIAN 50 WP, w stężeniu 0,3% (30 mg/10 l wody); termin: luty/marzec, przed rozwojem pąków liściowych;
- Uprawiać odmiany odporne;
- Wygrabiać liście w listopadzie, choroba ta zimuje w postaci zarodni na „starych” liściach;
- Gdy choroba ta pojawi się stosować opryskiwanie*:
| Aliette 80 WP | 0,2% |
| Amistar 250 SC | 0,05 – 0,15% |
| Antifung 20 SL | 25% |
| Biochicol 020 PC | 0,5 – 2,0% |
| Biochikol-K AL | wg instrukcji |
| Biosept 33 SL | 0,1% |
| Dithane Neo Tec 75 WG | 0,2% – 0,3% |
| Grevit 200 SL | 0,15% – 0,2% |
| Pokon Biochitan 020 PC | 0,5 – 2,0% |
| Pokon Biochitan-K AL | wg instrukcji |
!!!! stosować tylko stężenia podane w ulotkach producentów preparatów.
Rdza róż Phragmidium mucronatum (Pers) Schlecht
Objawy: pomarańczowe wypukłości na szypułkach liści i pędach, na dolnej stronie liści pojawiają się skupiska zarodników, tworzące żółte, później czarne niewielkie poduszeczki.
Choroba ta prowadzi do przedwczesnego opadania liści, w rezultacie następuje osłabienie róż. Rozwija się szczególnie dobrze na ciężkich, żyznych, wilgotnych glebach.
Ochrona:
- Opryskiwanie profilaktyczne róż w stanie bezlistnym MIEDZIAN 50 WP, w stężeniu 0,3% (30 mg/10 l wody) termin: luty/marzec, przed rozwojem pąków liściowych;
- W razie porażenia wycinać i palić silnie porażone pędy, niszczyć opadłe, chore liście;
- Podlewać róże „od dołu”;Gleby bardzo ciężkie, gliniaste, podmokłe nie nadają się do sadzenia róż;
- Po wyczerpaniu wszystkich zabiegów profilaktycznych, a rdza rozwija się stosować preparaty chemiczne*
| Amistar 250 SC | 0,05 – 0,15% |
| Baymat AE | wg instrukcji |
| Bumper 250 EC | 0,05% |
| Discus 500 WG | 0,03% |
| Dithane M-45 80 WP | 0,2% |
| Dithane NeoTec 75 WG | 0,2% |
| Domark 100 EC | 0,05% |
| Eminent Star 312 SE | 0,05% |
| Sancozeb 80 WP | 0,2% |
| Score 250 EC | 0,05% |
!!!! stosować tylko stężenia podane w ulotkach producentów preparatów.
Szkodniki róż:
Nie ma róży odpornej na atak szkodników. Wystąpienie szkodników zależy od pogody, a także jest zróżnicowane w kolejnych latach. Bardzo ważne jest zapobieganie: stosowanie zrównoważonego nawożenia (nawozy wieloskładnikowe, o optymalnym dla róż składzie), unikanie ciepłych, suchych stanowisk, nawadnianie róż „od dołu”. Jeśli szkodniki wystąpią masowo sięgnąć po środki ochrony roślin przyjazne dla środowiska.
Przędziorek chmielowiec Tetranychus articae Koch
Na górnej stronie liści pojawiają się początkowo żółte plamy, później całe liście zasychają i opadają. Na dolnej stronie liścia można zauważyć (najlepiej pod lupą) bardzo ruchliwe roztocza (pajączki). Na liściach widoczne są oprzędy.
Ochrona:
- Unikać suchych, bardzo ciepłych miejsc sadzenia róż;
- Podlewać róże „od dołu”;
- W ostateczności opryskiwać rośliny Wiosną, po wylęgu larw, z jaj złożonych przez samice, które przezimowały zastosować Magus 200 SC – w stężeniu 0,06%;
- W okresie wegetacji, po zauważeniu szkodników, a zwłaszcza po zauważeniu objawów żerowania przędziorków – róże opryskiwać 2-3 razy preparatem KarateZeon 050CS, w, w stężeniu 0,05% lub Magus 200 SC, w stężeniu 0,06%. Preparat Karate niszczy także mszyce i skoczka różanego
Mszyce: głównie mszyca różano-szczecinowa Macrosiphon rosae (Linnaeus)
Przy masowym wystąpieniu młode liście i wierzchołki pędów ulegają zniekształceniu. Mszyce wydzielają słodki sok (spadź). Mszyce pojawiają się w Polsce w końcu kwietnia, w maju, do połowy czerwca. Występują w dwóch formach barwnych – różowej i zielonej. Na końcach pędów i na liściach pojawiają się kolonie mszyc form bezskrzydłych, w lecie pojawiają się formy uskrzydlone – przelatujące z róż na inne rośliny zielne np. na szczeć, kozłek i świerzbnicę. Zimują jaja.
Ochrona:
Zwalczanie polega głównie na mechanicznym usuwaniu poprzez szczotkowanie, zmywanie wodą, usuwanie ręczne (w rękawicach), opryskiwanie odwarem z wrotycza, z bylicy piołun lub wyciągiem z pokrzywy. Mszyce chętnie są zjadane przez biedronki i jej larwy (niebieskie). W ostateczności opryskiwać jednym z preparatów chemicznych*
| Pirimor 500 WG | 0,05 – 0,1% |
| Talstar 100 EC | 0,05% |
!!!! stosować tylko stężenia podane w ulotkach producentów preparatów.
Inne mszyce (szkodniki róż):
*Mszyca różano-rutewkowa Longicaudus trirhoudus Walker
*Mszyca różano-trawowa Metopolophium dirhodum Walker
*Skoczek różany Edwardsiana rosae Linnaeus
Obecność tego pluskwiaka ma znaczenie przy uprawie róż pnących, parkowych, piennych. Na górnej stronie liści pojawiają się białe plamki, najpierw wzdłuż nerwu głównego, później na całej powierzchni. Liście stają się marmurkowate, z czasem przedwcześnie opadają (!). Na dolnej stronie liści zauważyć można „gołym okiem” białe larwy, nimfy, osobniki dorosłe wysysające soki z liści.
W ciągu roku występują dwa pokolenia – pierwsze w maju, czerwcu; drugie w sierpniu-wrześniu. Pierwsze pokolenie tych pluskwiaków jest zdecydowanie bardziej szkodliwe. Jesienią samice składają jaja do wnętrza młodych pędów. Zimują jaja.
Ochrona:
- Skoczek różany chętnie żeruje na liściach róż posadzonych w ciepłych, nasłonecznionych miejscach;
- Na wiosnę (w marcu) przycinać pędy i palić je (zniszczy się w ten sposób zimujące jaja skoczka);
- Po zauważeniu pierwszych objawów żerowania opryskać jednym z preparatów kontaktowych.
Z innych szkodników róż mogą występować także pienik ślinianka, zmiennik lucernowiec, ogrodnica niszczylistka, kruszyca złotawka, naliściak srebrnik, kwieciak malinowiec, obnażacz różówka, obnażacz kopciuszek, psowacz różany, psowacz truskawkowy, psowacz malinowiec, śluzownica różana, żebernica jeleniówka, żeberenica sarnica, nimułka różana, bruzdownica pędówka, zwiot różany, bruzdownica paczkówka, szypszyniec różany, zwójki (wygryzione przez gąsienice liście – opryskiwać preparatami wgłębnymi, o działaniu żołądkowym)
| Basudinem 25 EC | 0,15% |
| Cyperkill Super 25 EC | 0,02% |
| Decis 25 EC | 0,05% |
| Fastac 100 EC | 0,015% – 0,02% |
| Karate Zeon 050 CS | 0,05% |
| Sherpa 100 EC | 0,04% – 0,05% |
Uwagi końcowe:
- Stosować tylko stężenia podane w ulotkach producentów preparatów.
- Do każdego opryskiwania dodawać środki przyczepne.
- Preparaty chemiczne stosować w ostateczności – gdy inne sposoby zwalczania nie dają pozytywnych rezultatów.
- Kupować małe opakowania środków ochrony – preparaty powinny być zużyte w ciągu roku
- Należy pamiętać, że preparaty w formie proszku do sporządzania zawiesiny wodnej (WP) pozostawiają osad.
- Stosować przepisy BHP (dokładne instrukcje podane są w ulotkach)
- Przy nawożeniu dolistnym i łączeniu tego zabiegu ze stosowaniem preparatów ochrony roślin – nawozy płynne oparte są na bazie detergentów, zatem niekonieczne jest stosowanie środków przyczepnych.
- Wybierając środek, należy pamiętać o tym, aby był nieszkodliwy dla pszczół i pożytecznych organizmów.
- Nigdy nie opryskiwać otwartych kwiatów
