Wszystkie odmiany róży francuskiej łączą takie cechy, jak: średnia wysokość do 1–1,5 m, gęste i ciemne ulistnienie, bardzo dobra odporność na choroby i wysoka mrozoodporność. Kwiaty są pojedyncze, półpełne i pełne, najczęściej mocno pachnące, od jasnego różu do ciemnej purpury, nigdy białe. Pędy mają barwę siną, pokryte są cienkimi, krótkimi, zakrzywionymi kolcami oraz szczeciniastymi gruczołkowatymi włoskami. Listki w liczbie od 3 do 5, długości 2–6 cm, są szerokoeliptyczne, z nasadą lekko sercowatą, pojedynczo lub podwójnie ząbkowane, skórzaste, z wierzchu ciemnozielone. Ich spód jest jaśniejszy, owłosiony, z wystającymi nerwami. Przylistki wysoko przyrośnięte, całobrzegie.
Róża francuska ‘Charles de Mills’
(Rosa gallica atropurpurea, ‘Maheca de Dupont’, ‘Bizarre Triomphant’; przed 1790)
Kwiaty intensywnie purpurowe o wyjątkowej urodzie, bardzo pełne, lekko pachnące, duże (ok. 10–12 cm) i perfekcyjnie ukształtowane. Dobrze toleruje półcień i na takim stanowisku dłużej kwitnie. Pędy przewieszają się pod ciężarem kwiatów. Warto ją posadzić przy podporze. Jedna z najpiękniejszych róż francuskich. Zawsze zwraca uwagę oglądających. Ceniona również za wyjątkową odporność na choroby. Wyróżniona m.in. Award of Garden Merit brytyjskiego Królewskiego Towarzystwa Ogrodniczego (RHS) i Old Rose Hall of Fame.
Róża francuska ‘Officinalis’
(Rosa gallica ‘Officinalis’, ‘Red Rose of Lancaster’, ‘Apothecary’s Rose’, tj. róża aptekarzy lub aptekarska)
Kwiaty półpełne, różowokarminowe, o silnym zapachu, z wyraźnymi żółtymi pylnikami. Kwitnie około 3 tygodni na początku lata. Dobrze znosi półcień. Suszonych płatków używa się do potpourri, świeżych – na konfitury. Tworzy czerwone owoce.
Róża francuska ‘Versicolor’
(Rosa gallica ‘Variegata’, ‘Rosa Mundi’, ‘Provins Panaché’)
Słynny sport od Rosa gallica ‘Officinalis’. Prawdopodobnie najstarsza róża o paskowanych kwiatach. Tworzy zwarty krzew około metra wysokości i podobnej szerokości. Pędy malowniczo przewieszają się na boki. Kwiaty mocno pachnące, różowe z ciemniejszym paskowaniem. Po kwitnieniu tworzy owoce szupinkowe, dekoracyjne przez jesień i zimę. Odporna na choroby. Znosi półcień oraz słabsze gleby. Czasami ulega rewersji do odmiany matecznej ‘Officinalis’. Wtedy na jednym krzewie kwitną jednocześnie dwa rodzaje kwiatów. Obie odmiany pięknie prezentują się w zestawieniach naturalistycznych z bylinami i trawami ozdobnymi. Kwiaty wabią owady.
Róża francuska ‘Cardinal de Richelieu’
(‘Rose Van Sian’; Parmentier, przed 1847)
Pochodzenie nieznane, zaliczana do róż francuskich, ale wiele źródeł sugeruje domieszkę róży chińskiej (na co wskazują np. gładsze niż u R. gallica pędy i liście). Obfite kwitnienie i ciemna barwa kwiatów zapewniły tej odmianie wielką popularność. Pąki, początkowo ciemnobordowe, szybko przybierają barwę purpury, przekwitające płatki nabierają odcieni fioletu i szarości. Kwiaty bardzo pełne, lekko pachnące, z białym oczkiem. Środkowe płatki są bardzo małe i zwijają się mocno do środka, ukazując jaśniejszy rewers. Ten uroczy krzew dorasta średnio do 1,2 m lub do 1,8 m, jeśli jest upięty na podporze. Pionowe prowadzenie krzewu zdecydowanie lepiej ukazuje piękno kwiatów. Cięcie dość mocne w lipcu, po kwitnieniu – skracamy połowę tegorocznych przyrostów. Na stanowiskach wilgotnych o gliniastej glebie można jeszcze raz przyciąć w sierpniu, aby uzyskać bardziej zwarty pokrój. Różę prowadzoną pionowo tniemy delikatnie, nie skracamy pędów głównych, lecz jedynie wczesną wiosną wycinamy u podstawy najstarsze pędy.
Róża francuska ‘Conditorum’
(Rosa hungarica, ‘Hungarian Rose’, ‘Zuckerrose’; przed 1588)
Jest to krzyżówka Rosa gallica, prawdopodobnie pochodząca z Anatolii i zapewne na Węgry przywieziona przez Turków. Powszechnie występowała tu dziko i była wykorzystywana na konfitury i kandyzowane płatki różane oraz do produkcji ataru (olejku różanego). Kwiat dość duży, purpurowokarminowy, o silnym zapachu. Krzew wzniesiony, gęsty. Liście matowe. Wysokość 90–170 cm, szerokość do 90 cm. Nie zawiązuje owoców.
Róża francuska ‘Duchesse de Montebello’ (Laffay, 1824)
Kwiaty jasnoróżowe (porcelanowe), pełne, mocno pachnące, rozwijają się stopniowo jedne po drugich, co znacznie wydłuża kwitnienie, które trwa 3–4 tygodnie, w zależności od pogody. Osiąga wysokość 1–1,5 m i podobną szerokość. Jest to przepiękna i zdrowa odmiana o wyjątkowo jasnych kwiatach i romantycznym uroku.
Róża francuska ‘Hippolyte’
(‘Souvenir de Kean’; Parmentier, 1843)
Rośnie dość wysoko, mniej więcej do 1,5–1,8 m, i osiąga podobną szerokość. Pędy prawie bez kolców. Kwiaty urocze, średniej wielkości, fioletowe z odcieniem purpury, bardzo pełne, pachnące, z oczkiem. Kolor dość zmienny i każdego roku odcień kwiatów wydaje się nieco inny. Jak zawsze, wiele zależy tu od pogody, gleby, wilgotności, nawożenia i stanowiska. Cięcie po kwitnieniu w lipcu o połowę ostatniego przyrostu. Piękna odmiana o intensywnej barwie kwiatów.
Róża francuska ‘Ipsilante’ (Jean-Pierre Vibert, 1821)
Osiąga wysokość 1–1,5m. Urocza gallica o dużych, pełnych, mocno pachnących, oryginalnych kwiatach w odcieniach lila i różu. Krzew bardzo odporny na choroby i mróz. Praktycznie jest bezobsługowa. W pierwszych latach potrzebuje lekkiego podparcia pędów.
Róża francuska ‘La Belle Sultane’
(‘Violacea’, ‘Gallica Maheca’; przed 1795)
Kwiaty mocno pachnące, purpurowe, pojedyncze lub półpełne z wyraźnymi żółtymi pylnikami. Atłasowe płatki zwracają uwagę oglądających. Kwitnie długo w czerwcu. Po kwitnieniu zawiązuje duże, czerwone owoce, których można używać do dekoracji. Szybko rosnąca, mrozoodporna, bezproblemowa i bardzo zdrowa odmiana, znosi półcień i słabsze gleby. Raz posadzona, będzie rosła przez wiele lat przy minimum uwagi z naszej strony. Polecam na żywopłoty, solitery i nasadzenia naturalistyczne z bylinami i trawami ozdobnymi. Osiąga wysokość 1,5–2 m i szerokość 1,5 m.
Róża francuska ‘The Bishop’
(‘Le Rosier Évêque’; Jacques-Louis Descemet, 1815)
Kwiaty bardzo pełne, purpurowofioletowe, intensywnie pachnące. Osiąga wysokość do 1,8 m. Prawdopodobnie mieszaniec z różą stulistną. Toleruje półcień i suche stanowiska. Płatki nadają się na konfitury różane. Pięknie wygląda w połączeniu z lawendą i bylinami w odcieniach bieli, różu i fioletu.
Róża francuska ‘Tuscany’ (‘Old Velvet Rose’)
Jedna z najstarszych odmian w tej grupie. Wysokość i szerokość 1–1,2 m, a przy podporze do 2 m. Kwiaty mocno pachnące, jedne z najciemniejszych wśród galijek, karminowofioletowe z odcieniem purpury, z wyraźnym środkiem żółtych pylników, płatki w liczbie 25–28 z zamszowym połyskiem. Znosi półcień. Na tle innych róż wyróżnia się kolorem i fakturą płatków. Obie te cechy bardzo trudno oddać na zdjęciach. Zamszowe płatki pięknie połyskują w słońcu, a w cieniu przyjmują wiele odcieni purpury. Dlatego proszę się nie dziwić, że na każdym zdjęciu ta róża wygląda inaczej.
Odmiana ‘Tuscany Superb’
jest przypuszczalnie siewką ‘Tuscany’, o nieco wyższym wzroście i pełniejszych kwiatach.
Przy okazji chciałam zwrócić uwagę na ich zgodność odmianową. Zastanawiam się, dlaczego czasami w obrocie handlowym (nie tylko w Polsce, ale i za granicą) pod nazwą ‘Tuscany’ oferowana jest ‘Tuscany Superb’ lub odwrotnie, a zamiast obydwu sprzedawane są jeszcze inne, np. ‘Souvenir du Dr Jamain’ lub ‘Cardinal de Richelieu’. Na pierwszy rzut oka ich kwiaty, owszem, są podobne, jednak zachęcam do dokładnego porównywania innych cech, jak pędy, kolce, liście czy liczba płatków, po której najszybciej sklasyfikujemy gatunek. ‘Tuscany’ i ‘Tuscany Superb’ mają typowy dla galijek wygląd pędów i pod tym względem różnią się od pozostałych wymienionych. ‘Souvenir du Dr Jamain’ jest typową remontantką i poza barwą płatków pod żadnym względem nie przypomina omawianych galijek. Wystarczy spojrzeć na wygląd pędów (nie wspominając o wielkości i budowie kwiatu), aby od razu wykluczyć podobieństwo.
Ewa Jarmulak
Prowadzi stronę o różach rozarium.org oraz sprzedaż wysyłkową róż https://rozarium.eu/ ,gdzie można kupić wiele z opisanych wyżej odmian róż.
Wszystkie fotografie autorstwa Ewy Jarmulak.
