Anna z Mycielskich Janowa Zamoyska

Kilka słów o Annie Zamoyskiej

Anna z Mycielskich nie odegrała ważnej historycznej roli w swoich czasach, za to była typową przedstawicielką rodziny arystokratów, których początki sięgały XIV w. i pochodzi od Wojciecha z Mycielina (pow. kaliski) Mycielskiego. W późniejszym czasie członkowie rodu zawierali związki małżeńskie z najbardziej znanymi przedstawicielami wszystkich rodów magnackich w dawnej Rzeczpospolitej. W Kozłówce zachowały się listy członków rodziny Zamoyskich, z których odczytać można wiele faktów z życia jej przedstawicieli. I tak Anna interesowała się muzyką i literaturą, jej cztery rysunki dołączono do Albumu Zamoyskich, zatem była osobą uzdolnioną.

Jej zalety i wady szeroko opisuje Jan Zamoyski, który w 1842 r. rozpoczął starania o jej rękę. Pisał : „Piękności mało, ale może podobać się … Dość zdrowa choć brak budowy pełnej”. Mimo to hrabia oświadczył się, został przyjęty. Szybko, bo po 3 miesiącach, w Gostyniu, odbył się ślub pary. Byli udanym małżeństwem, mieli trójkę dzieci – córkę oraz dwóch synów: Jana Władysława i Konstantego. Nigdy nie mieszkali na stałe w Kozłówce, ale najpierw w Warszawie, a później przenieśli się do Francji, do Auteuil pod Paryżem. Anna wkrótce zaczęła chorować na gruźlicę, co jest widoczne na zachowanych fotografiach.

Widać na zdjęciu, że Anna jest chora. Zmarła w grudniu 1859 r. , a jej ostatnie dni, zmagania ze śmiercią opisał szczegółowo Jan w swoich notatkach, które zachowały się wśród innych dokumentów w Kozłówce.

Analogie

Obraz z Kozłówki datowany jest na 4 ćw. XIX w., ale autor nie jest znany. Krój sukni, wskazuje, że osoba przedstawiona na obrazie, to lata 40., co zgadza się z datą ślubu Anny i Jana, który odbył się  w  1842 r. Anna ukazana jest jako zdrowa, choć szczupłej budowy, ładna kobieta w białej sukni, ozdobionej koronkami. Całości dopełnia biżuteria z pereł. Róża w ręku to symbol wierności małżeńskiej, a perły noszone przez kobietę, świadczą o tym, że była zamężna. Nasuwa się skojarzenie z suknią ślubną Królowej Wiktorii Hanowerskiej, która podczas swego ślubu w 1840 r. z księciem Albertem Sachsen-Coburg-Gotha wystąpiła w tego typu toalecie i zapoczątkowała modę na białą suknię ślubną. Nie była pierwszą panną młodą w białej sukni, lecz poddane królowej, w całym Imperium Brytyjskim, chciały wyglądać jak Królowa w dniu swego ślubu, zwłaszcza, że związek małżeński był zawierany z miłości. Do dnia dzisiejszego biel jest utożsamiana ze ślubem, a czerń, również na wzór ubioru Królowej Wiktorii, jest kolorem żałoby.

W Kozłówce jest też drugi obraz olejny, gdzie  Anna została przedstawiona z synem Konstantym na kolanach. Obraz ten został wykonany na podstawie fotografii z ok 1854 r. Tutaj widzimy już zmęczoną, zapadnięta twarz kobiety, niezdrową cerę, co tylko może potwierdzić tezę, iż Anna w białej sukni, jest przedstawiona jako młodsza.

Róża

Róża biała (Rosa x alba) nie jest czystym gatunkiem, ale mieszańcem międzygatunkowym (stąd znak „x” w nazwie łacińskiej). Powstała przypuszczalnie od naturalnej róży psiej (Rosa canina) i róży damasceńskiej (Rosa x damascena). Pierwotne formy róż białych charakteryzują się silnym wzrostem, do 200–300cm, i podobną szerokością. Tworzą one obszerne krzewy parkowe o wzniesionych i przewieszających się zielonych pędach uzbrojonych w ostre, haczykowate kolce różnej wielkości. Szarozielone liście są złożone z 5–7 listków szeroko eliptycznych, od spodu owłosionych, pojedynczo ząbkowanych. Ogonek liściowy jest owłosiony, przylistki całobrzegie, wysoko przyrośnięte.

Kwiaty są intensywnie pachnące, wielkości od 6 do 8 cm, od pojedynczych przez półpełne do pełnych, najczęściej z widocznym środkiem żółtych pylników. Kwiaty alb, zawsze białe lub jasnoróżowe, odznaczają się wyjątkową delikatnością i wdziękiem, których próżno szukać u nowoczesnych odmian.
Odmiana ‘Great Maiden’s Blush’ pojawiła się przed 1400 r. Synonimy: ‘Cuisse de Nymphe’, Rosa alba regalis (uwieczniona przez Redouté i Thory’ego w Les Roses). Jest to jeden z najstarszych mieszańców Rosa x alba. Jego kwiaty są jasnoróżowe, pełne, średniej wielkości, intensywnie pachnące. Po kwitnieniu zawiązuje wydłużone owoce. Pędy są uzbrojone w ostre kolce. Krzew dorasta do 200–250cm wysokości i 150 cm szerokości.

Dawniej używano tej róży jako podkładki do szczepień i rozmnażano ją przez siew, dlatego mamy dziś do czynienia z dużą liczbą podobnych egzemplarzy ‘Great Maiden’s Blush’, jednak nieco różnych od siebie. Mówimy w takim wypadku o tzw. „nurcie” (z ang. strain) ‘Maiden’s Blush’. W handlu spotyka się również ‘Maiden’s Blush’ lub ‘Smal Maiden’s Blush’, określaną jako niższą formę ’Great Maiden’s Blush’, dorastającą do 120–150 cm wysokości i o podobnych cechach. W opinii wielu znawców nie widać jednak znaczącej różnicy między tymi odmianami i zaleca się uproszczenie do nazwy ‘Maiden’s Blush’.

Renata Krochmal, Ewa Jarmulak

Niniejszy artykuł powstał w ramach akcji Polskiego Towarzystwa Różanego „Różane Dziedzictwo w Polskich Zbiorach Muzealnych”

Ewa Jarmulak – miłośniczka i kolekcjonerka róż, szczególnie odmian historycznych oraz mrozoodpornych róż pnących. Jest Przewodniczącą Komisji Ekspertów Polskiego Towarzystwa Różanego.
Prowadzi stronę internetową rozarium.org oraz sprzedaż wysyłkową róż rozarium.eu